Göz Tansiyonu (Glokom) Acil Belirtiler, Evde Test Mümkün mü, Tedavi Ne Kadar Sürer?

Glokom  çoğu zaman belirti vermeden ilerleyen, tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına yol açabilen bir göz hastalığı grubudur. Erken tanı ve düzenli takip, görmeyi korumanın anahtarıdır. Glokomda tanıda yalnız göz içi basıncı değil, görme alanı ve OCT ile sinir lifi değerlendirmesi de kullanılır. 

→ Tedavi hakkında daha fazla bilgi almak ve randevu oluşturmak için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz.

Glokom nedir?

Glokom tek bir hastalık değil; optik sinirin zarar görmesiyle sonuçlanan bir grup durumun ortak adıdır. Göz içi basıncı (GİB) yüksek olabilir; fakat normal GİB ile de glokom görülebilir. Bu nedenle tanıda OCT + görme alanı + GİB birlikte değerlendirilir.

Kimler risk altında

• Ailede glokom öyküsü, ileri yaş
   
• Diyabet, hipertansiyon ve damar hastalıkları
   
• İnce kornea, anatomik açı darlığı, belirgin kırma kusurları
   
• Uzun süreli kortizon kullanımı
   
• Risk grubundaysanız, şikâyet olmasa bile düzenli muayene önerilir.
   

Glokom belirtileri

Erken evrede belirti vermeyebilir. İlerledikçe:

• Periferik görmede daralma, zamanla merkeze yaklaşma
   
• Bulanık görme, ışıkların etrafında renkli haleler
   
• Baş/göz ağrısı, karanlığa uyumda zorlanma
   
• Açı kapanmasına eğilimli tipte yakınmalar aniden başlayabilir.
   

Acil durum nasıl anlaşılır

• Aşağıdaki belirtiler akut dar açılı glokom krizini düşündürür ve tıbbi acildir:

Şiddetli tek taraflı göz ağrısı, ani bulanık görme, haleler, kızarıklık, baş ağrısı, bulantı-kusma. Kalıcı hasar kısa sürede gelişebilir; gecikmeden acile başvurun. 

Evde beklemeyin. Acil müdahale sonrası kişisel takip planınız için randevu oluşturabilirsiniz.

Evde glokom testi mümkün mü

Evde kullanılan telefon uygulamaları ve basit görme testleri tanı koydurmaz; sadece kabaca fikir verebilir. Glokom tanısı ve takibi için muayenede göz içi basıncı (tonometri) ölçülür, görme alanı testi ile fonksiyon kaybı değerlendirilir ve OCT ile görme siniri/sinir lifi kalınlığı görüntülenir. Bu üçlü, ev ortamında güvenilir şekilde yerine konamaz; bu yüzden evde test yerine muayene planlamak en doğrusudur. Muayene sonrası hekiminiz, durumunuza göre yılda bir-iki kez görme alanı ve düzenli OCT kontrolleri önerebilir.

Açık açılı ve dar açılı glokom farkı

Açık açılı glokom en yaygın tiptir; yavaş ve sinsi seyreder. Erken dönemde belirti vermeyebilir; amaç, basıncı düşürerek sinir hasarını durdurmaktır. Çoğu hastada ilk basamak göz damlalarıdır; uygun hastalarda SLT lazer de eklenebilir.

Dar açılı glokomda gözün drenaj açısı dardır; sıvı çıkışı aniden tıkanabilir ve atak/kriz gelişebilir. Şiddetli tek taraflı göz ağrısı, kızarıklık, ani bulanık görme, ışıkların etrafında renkli haleler, baş ağrısı ve bulantı-kusma acil uyarı işaretleridir; gecikmeden acile başvurmak gerekir.

Glokom tedavisi nasıl yapılır

Tedavinin hedefi, görme sinirini koruyacak “hedef göz içi basıncı (hedef GİB)” seviyesine inmektir. Hedef değer; hastalığın evresi, başlangıç basıncı, sinir hasarı ve ek risklere göre kişiye özel belirlenir ve zamanla (ilerleme varsa) yeniden ayarlanabilir. Hekiminiz bu hedefi belirler ve buna ulaşmak için damla, lazer veya cerrahi kombinasyonlarını planlar.

Göz damlaları

Glokom damlaları iki ana yolla çalışır: sıvı üretimini azaltmak veya drenajı artırmak. “En iyi damla” kişiye, göz yapısına ve hedef GİB’e göre değişir; önemli olan düzenli ve doğru kullanımdır. Damlayı damlattıktan sonra 1–2 dakika parmakla burun-gözyaşı kanalına hafifçe bastırmak (punctal oklüzyon) ilacın kana karışmasını azaltır ve gözde etkisini artırabilir. Bu teknik, özellikle sistemik yan etki riski olan hastalarda yararlıdır.

Lazer tedavisi (SLT)

Selektif Lazer Trabeküloplasti (SLT), açık açılı glokomda GİB’i düşürmede etkilidir ve birçok hastada ilaç ihtiyacını azaltabilir. Uygun olgularda tekrar edilebilir; tekrar SLT’nin 1-2 yıl ve ötesine uzayan etkiler gösterebildiğini bildiren çalışmalar vardır. Bazı araştırmalar, seçilmiş hastalarda SLT’yi ilk basamak tedavi olarak da destekler. Karar; hastalığın evresi, hedef GİB ve damlaya uyum gibi faktörlere göre verilir.

Cerrahi seçenekler

Damlalar ve/veya lazerle hedef GİB’e ulaşılamıyorsa, cerrahi gündeme gelir. Klasik seçenekler trabekülektomi ve drenaj implantlarıdır. MIGS (minimal invaziv glokom cerrahileri) ise özellikle hafif-orta glokomda damla ihtiyacını azaltma ve katarakt cerrahisiyle kombine edilebilme gibi avantajlar sunar; ileri evre ve çok düşük hedef GİB gereken hastalarda tek başına yeterli olmayabilir. Her cerrahi sonrası yakın takip kritik önemdedir.

Göz tansiyonu “kaç olursa kör eder”

Tek bir “kör eden” sayı yoktur. Her hastanın siniri farklı basınç düzeylerinde zarar görebilir. Bu yüzden amaç; kişisel hedef GİB’i belirlemek, sinir ve görme alanını düzenli izlemek ve ilerleme varsa tedaviyi güncellemektir. Hedef GİB; kanıta, hastalık şiddetine ve hastanın risk profiline göre dinamik biçimde ayarlanır.

Glokom tedavisi ne kadar sürer

Glokom kronik bir durumdur; tedavi ve takip ömür boyu sürer. Kontrollerde GİB ölçümü, görme alanı ve OCT sonuçları birlikte değerlendirilir. Erken evrelerde ilerlemeyi yakalamak için yıllık 1–2 kez görme alanı önerilir; hızlı ilerleme şüphesinde daha sık test gerekebilir. Takip sıklığı ve tedavi planı, hastalığın gidişatına göre kişiye özel belirlenir.

Tedavi seçenekleri özeti

Hamilelik ve emzirme döneminde glokom

Hamilelik: İlaç seçimi kadın-doğum + göz hekimi ile birlikte planlanır. Uygun vakalarda damla yerine SLT düşünülebilir.
 

Emzirme: Bazı anti-glokom damlalarının süte geçişi düşüktür. Örneğin timolol ve latanoprost için emzirme döneminde genellikle düşük risk bildirilir; yine de hekim kontrolü şarttır. Damla sonrası punctal oklüzyon, bebeğe geçen miktarı daha da azaltır.

Günlük yaşam için pratik öneriler

• Damlaları her gün aynı saatlerde kullanın; telefonunuza hatırlatıcı kurun.
   
• Kortizon içeren ilaçlar GİB’i yükseltebilir; gerekiyorsa daha sık kontrol yaptırın.
   
• Aşırı kafein bazı kişilerde kısa süreli yükseliş yapabilir; ölçülü tüketin.
   
• Gözü ovuşturmaktan kaçının; iyi aydınlatma sağlayın.
   
• Tek gözünüz iyi görse bile randevuları ertelemeden gelin. (Takip, görmeyi korumanın en güçlü adımıdır.)
•  

→ Size özel hedef GİB’i belirlemek ve kişisel tedavi planınızı oluşturmak için randevu alabilirsiniz.
 

Sık sorulan sorular
 

• Glokom tamamen iyileşir mi?
  Amaç hastalığın ilerlemesini durdurmak ya da yavaşlatmaktır. Erken tanı ve düzenli takip ile görme korunabilir.
   
• Damlayı unuttum; iki kat damla damlatayım mı?
  Hayır. Hatırladığınız anda tek doz damlatın, sonraki doza planlandığı gibi devam edin.
   
• SLT’den sonra damla bırakılır mı?
  Hastaya göre değişir. SLT tekrar edilebilir ve bazı hastalarda damla sayısını azaltabilir.
   
• Uçak yolculuğu yapabilir miyim?
  Stabil hastalarda genellikle sorun olmaz; yeni cerrahi/kriz sonrası erken dönemde hekiminize danışın.
   
• Kortizon krem ve spreyler de göz tansiyonunu yükseltir mi?
  Evet, bazı kişilerde kısa sürede basıncı artırabilir. Böyle bir tedavi gerekiyorsa düzenli göz basıncı ölçümü önerilir.
   
• Glokom çoğu zaman belirti vermeden ilerler; geç kalmamak için risk grubundaysanız muayeneyi ertelemeyin. Acil tabloyu düşündüren şiddetli ağrı ve ani bulanık görme varsa beklemeden sağlık kuruluşuna başvurun.
   
• Tedavi hakkında daha fazla bilgi almak ve randevu oluşturmak için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz.