Gözümüzün içinde yer alan doğal mercek, dış ortamdan gelen ışığı retina üzerine odaklayarak net görmemizi sağlar. Bu doğal merceğin yapısı, genellikle 65 ila 75 yaş arasında zamanla saydamlığını kaybetmeye başlar. Yaşlanmanın etkisiyle mercek önce matlaşır, ardından opaklaşarak adeta buzlu cam görünümünü alır. Süreç ilerledikçe mercek tamamen beyazlaşabilir ve bu durum, görme yetisinin ciddi şekilde azalmasına ya da tamamen kaybolmasına neden olur. Bu tabloya katarakt adı verilir.
Toplumda sıkça karıştırılan bir konuya da açıklık getirmek gerekir: Mercek ve lens aslında aynı yapıyı ifade eder; mercek ve lens terimleri, göz içine yerleştirilen yapay optik implantları tanımlamak için kullanılır. Katarakt ameliyatı sırasında hastanın opaklaşan doğal merceği çıkarılır ve yerine göz içi mercek (veya göz içi lens) adı verilen yapay bir optik implant yerleştirilir. Bu yapay lensler, hastanın yaşam boyu net görüş sağlaması için tasarlanmıştır.
Bu lenslerin seçimi, ameliyatın başarısını ve hastanın yaşam kalitesini doğrudan etkiler. Peki hangi lens ne işe yarar? Hangi durumda hangi lens tercih edilmelidir?
Katarakt Ameliyatında Mercek Seçimi Neden Önemlidir?
Göz içi lens, gözün içine yerleştirildikten sonra ömür boyu orada kalır. Bu nedenle lens seçimi, hem uzak hem de yakın görüş kalitesini doğrudan etkiler. Uygun lens seçilmezse, kişi ameliyat sonrası hala gözlük kullanmak zorunda kalabilir veya bazı odak mesafelerinde bulanıklık yaşayabilir.
Katarakt Ameliyatı Öncesi Göz İçi Lens Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Göz yapısı ve kornea eğriliği,
- Astigmatizm varlığı,
- Yakın ve uzak görme ihtiyaçları,
- Yaşam tarzı (örneğin, çok kitap okuyorsa yakın görüş öncelikli olabilir),
- Daha önce lazer göz ameliyatı geçirip geçirmediği,
- Hasta beklentileri ve bütçesi.
Katarakt Ameliyatında Kullanılan Lens (Mercek) Türleri Nelerdir?
Ameliyatlarda farklı ihtiyaçlara göre farklı göz içi lens türleri kullanılır:
-
Monofokal Lensler
Sadece tek bir odak noktası sağlar (genellikle uzak). Yakın görme için gözlük gerekir. -
Trifokal Lensler
Uzak, orta ve yakın mesafelerde netlik sunar. Gözlük ihtiyacı oldukça azalır. -
EDOF (Extended Depth of Focus) Lensler
Orta ve uzak mesafeyi netleştirir. Yakın görme için düşük dereceli gözlük gerekebilir. -
Torik Lensler
Astigmatizmayı düzeltmek için özel tasarlanmıştır. Genellikle monofokal ya da EDOF lenslerle birlikte kullanılır.
Hangi Lens Kimler için Uygundur?
| Kriter | Uygun Lens Türü |
|---|---|
| Sadece uzak görüş isteyen, yakın için gözlük kullanmayı kabul eden | Monofokal |
| Gözlük bağımlılığını minimuma indirmek isteyen | Trifokal |
| Orta ve uzak netliği yeterli olan ama yakın görüşte çok hassas olmayan | EDOF |
| Astigmatı olan bireyler | Torik lensler (diğer lenslerle kombine) |
Lens Seçimi Görme Kalitesini Nasıl Etkiler?
Lens seçimi doğrudan hastanın ameliyat sonrası günlük yaşamındaki görme kalitesini belirler. Örneğin:
- Trifokal lens kullanan biri hem kitap okuyabilir hem araba kullanabilir.
- Monofokal lens kullanan biri uzak mesafede rahat görse de, yakın işler için gözlüğe ihtiyaç duyabilir.
- Torik lens ile astigmat kaynaklı bulanıklık giderilir, daha net görüş sağlanır.
Katarakt Lens Türleri Karşılaştırma Tablosu
| Lens Türü | Uzak Görüş | Yakın Görüş | Orta Mesafe Görüş | Astigmat Düzeltme | Gözlük İhtiyacı | Fiyat |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Monofokal | ✓ | ✗ | ✗ | ✗ | Genelde var | Düşük |
| Trifokal | ✓ | ✓ | ✓ | ✗ | Çoğu zaman yok | Yüksek |
| EDOF | ✓ | ± | ✓ | ✗ | Azaltılmış | Orta-Yüksek |
| Torik | ✓ | ± | ± | ✓ | Duruma göre | Orta-Yüksek |
Açıklamalar:
- ✓: Lens bu mesafe için net görüş sağlar.
- ✗: Lens bu mesafe için uygun değildir.
- ±: Lens sınırlı ölçüde destek sağlar veya kişiye göre değişebilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Katarakt ameliyatında takılan mercek değiştirilebilir mi?
Nadir durumlarda mümkün olsa da, genellikle mercek kalıcı olarak yerleştirilir.
Katarakt ameliyatında mercek takılmazsa ne olur?
Görme kalitesi ciddi şekilde düşer. Yapay mercek takılması zorunludur.
Katarakt lenslerinin ömrü ne kadardır?
Doğru takılan göz içi lensler ömür boyu kullanılabilir.
Yaşa göre lens seçimi yapılır mı?
Evet. Yaş, göz yapısı ve yaşam tarzı lens seçimini etkileyebilir.
Astigmatı olan biri hangi lensi tercih etmeli?
Torik lensler astigmatın düzeltilmesi için uygundur.
Katarakt ameliyatı sonrası gözlük kullanmak zorunda kalır mıyım?
Lens türüne göre değişir. Trifokal lenslerde bu ihtiyaç minimumdur.
Lens seçimi sonrası pişmanlık olursa değiştirilebilir mi?
Nadiren değiştirilir. Bu nedenle seçim aşaması çok önemlidir.
Trifokal lens ile gece görüşü nasıldır?
Bazı kişilerde gece ışıklarda parlama olabilir ancak genellikle tolere edilir.
Göz içi lensler alerji yapar mı?
Hayır, kullanılan malzemeler biyouyumlu olduğu için alerji riski çok düşüktür.
